Dag van de imperfectie en: Done is better than perfect

Dag van de imperfectie

Beloofd is beloofd, ik zou het hier ook hebben over waar wij het hier over hebben :-). En dat is niet alleen maar over het wel en wee op La Grosse Talle, maar vooral ook over hoe we ons verhouden tot de wereld. Aanleiding is vaak een artikel in een 'krant' (op een timeline van de applicatie dan) of een podcast.

"Done is better than perfect" is een gevleugelde uitspraak van mijn oudste dochter. Zo houdt ze me scherp over het denken en handelen hier: soms moet het perfect, soms is het beter als het is gebeurd. Imperfectie is niet altijd een probleem, soms is het misschien beter dan perfectie, want het is wel gedaan. Toegegeven, het blijft een moeilijk hoofdstuk voor me. Daarom dat ik ook zo heb genoten van de lezing waar ik het hier over wil hebben.

Deze week mocht ik weer lesgeven in Tours en luisterde ik op de terugweg naar een Nederlandstalige podcast over de Dag van de imperfectie. Dat zit zo: ik geef in La Rochelle en in Tours les in 'Service marketing (and management) in Tourism' aan eerstejaars studenten op een hogeschool voor Tourism and Hospitality (Excelia). Op de heenweg luister ik dus naar een Engelstalige lezing of podcast, vaak van een Youtube playlist die ik daarvoor het aangelegd - en op de terugweg mag ik dan van mezelf een Nederlandstalige podcast of lezing opzetten.

Deze week was het raak: de dag van de imperfectie met Dirk de Wachter (2019) naar aanleiding van zijn boek "De kunst van het ongelukkig zijn" en het is een absolute must! Niet alleen kan De Wachter smakelijk vertellen, ook zegt hij prachtige dingen. De lezing vond plaats in De Rode Hoed, de introductie is al geweldig en de discussie werd geleid door Denker des Vaderlands Daan Roovers.

Wanneer is een probleem een probleem? Is het streven naar perfectie het probleem?

De Wachter vertelt prachtig over de spanning tussen de problemen van perfectie en imperfectie ("je mag met je imperfectie wel naar buiten treden" - 31:50") en de gevolgen van het "perfect naar buiten toe treden" op social media platforms: "doe maar gewoon" - 32:11"). Overigens is het de moeite waard om eens te kijken naar de beweging die het tegenovergestelde doet, de "uglies" tegenover de "beauties"-beweging [reminder: zal ik ook eens wat over schrijven].

Het is interessant dat De Wachter's pleidooi voor "doe maar gewoon" niet zozeer "een afzetten tegen" is, het tegenovergestelde dus, maar een tweede alternatief zou kunnen bieden. Je kunt je voorstellen dat het niet "in" of "uit" is, maar "ook", meer zoals je af en toe mooi maken om naar een feestje te gaan, af en toe in joggingbroek op de bank te hangen (luister naar de podcast voor de referentie), en meestal "gewoon" je leven te leiden, en om te kiezen wanneer je dat wel en wanneer je dat niet wilt delen met de wereld (om allerlei verschillende redenen - ook wel een artikeltje waar trouwens).

Zijn betoog gaat over het zoeken naar verbinding in het sociale weefsel, waardoor mensen die teveel spanning ervaren met betrekking tot de fenomenen van perfectie en imperfectie.

De ontmoeting met de ander: buiten de zelfgenoegzaamheid treden

Het verhaal van perfectie-imperfectie spanning leidt De Wachter naar een breder perspectief: dat van het perfecte of imperfecte leven ; daarmee lukt het hem om een verbinding te leggen tussen individuele en gemeenschappelijke fenomenen en geeft het hem de mogelijkheid om te zoeken naar een oplossing voor een maatschappelijk fenomeen op individueel niveau en die hij vindt in de verbinding - en daar zit ook de kracht van zijn betoog.

Hij neemt de luisteraar mee naar de Franse filosoof Levinas die het heeft over de ware ontmoeting met 'de ander' (autrui). Daar waar de mens streeft naar stabiliteit (ik zit hier heerlijk op de bank met mijn joggingbroek en wil nu niet gestoord worden), komt de ander binnen met haar*) probleem, en dus met haar verzoek om verbinding (er wordt iets van je verwacht waar je zelf niet de oorzaak van bent).

De ander breekt door je muur van tijdelijke perfectie heen met haar zorgvraag, "het is het niet gerust laten, het is het beantwoorden van de zorgvraag van de ander, het doorbreken van de zelfgenoegzaamheid die de zin van het bestaan is." (vanaf 32:57") Even later zegt hij: "Op langere termijn is dat ook wat u het gevoel geeft: ik ben van betekenis" (33:15") en vertelt hij over de ledigheid die dreigt in "de ikkige inbunkering". (33:24")

Volgens De Wachter is het van belang om de ander toe te laten, "in de imperfectie, in de lastigheid. Het is de lastige ander die ons betekenis geeft." (33:55") Nog een citaat dan maar: "Ik denk dat verdriet en moeilijkheden voor een grondiger fundamentele verbinding tussen mensen zorgt dan prettige partytime - wat ook mag hè!" (34:00")

De verbinding - over culturen en gebruiken heen

Op de vraag of de verbinding in deze tijd lastiger of moeilijker is geworden, verwijst de psychiater De Wachter naar de anonimiteit van grootstedelijke milieus, terwijl de optimist De Wachter ook wel ziet dat er een tegenbeweging gaande is.

Toch zou ik hem erop willen wijzen dat ook in landelijke milieus de lokale, fysieke verbinding niet altijd optimaal is: buiten de grootstedelijke milieus kan de kracht van de virtuele verbinding het verschil maken tussen wel en geen verbinding.

Op het platteland worden mensen (ook vanuit historisch perspectief) sociaal aangemoedigd om te confirmeren, om niet teveel buiten de gebaande paden te lopen, want anders wacht hen uitsluiting of een positie in de periferie, en wordt verbinding problematischer. Dat is in ieder geval zoals ik het in dit stukje van Frankrijk heb ervaren en geobserveerd, zonder daar overigens een moreel oordeel aan te willen geven. Want misschien is het anders niet mogelijk om in kleinere gemeenschappen samen te leven - misschien hebben gemeenschappen sowieso periferieën en buitengebieden nodig [weer stof voor een ander artikel].

En hoewel ook ik me natuurlijk wel van bewust ben van de negatieve consequenties van bepaalde social media gebruiken, zou ik De Wachter er toch op willen wijzen dat het belangrijk is om te blijven kijken naar het gemiddelde gebruik ervan - en dan vooral aandacht te schenken aan de lokale contexten waarin dat gebeurt. Dat betreft namelijk de grootste groep mensen, ook al levert dat minder gelach in de zaal op dan de wat stereotiepe voorbeelden in het verhaal van De Wachter.

En juist in zijn volgende stukje zou dat voor bijzondere uitkomsten kunnen zorgen: over lokale en tijdsgebonden dimensies heen bieden de sociale media ook uitstekende mogelijkheden tot verbinding, en dat in al haar meer en minder genuanceerde vormen. Dat ervaren we steeds maar weer, ver weg van veel van onze familieleden en vrienden. En wij zijn echt niet de enigen.

"Maar af en toe, onvermijdelijk, is het leven wat embêtant"

Ik zou willen afsluiten met de mooiste uitspraak van het betoog van De Wachter:

"Maar af en toe, onvermijdelijk, is het leven wat embêtant" (34:27").

Toegegeven, gelezen is niet zo prachtig als gehoord! Luister vooral naar de podcast als je wat gehinderd wilt worden in je dagelijkse leven door dit zeer menselijke multi-dimensionele standpunt, waarover De Wachter met veel verstand, expertise en verve vertelt.

*) haar

Mijn gebruik van "haar" waar "zijn" (en van "zij", waar "hij") gebruikelijk zou zijn kan gezien worden als een kleine bijdrage, of een alternatief, aan de debatten over inclusief schrijven :-).

Done is better than perfect - en de creativiteit van het handelen

Genoeg getheoretiseer. Terug naar het kader van het handelen**), ik moet hoognodig rozen en lavendel snoeien. Het is een beetje laat, maar ja, "done is better than perfect".

**) Kom ik ook nog op terug, Die Kreativität des Handelns - De creativiteit van het handelen, van de filosoof-socioloog Hans Joas uit 1992, het theoretisch kader van mijn promotie-onderzoek. Heel theoretisch, maar zeker ook heel spannend allemaal. Tjonge, als je eenmaal begint met verbindingen leggen, is het einde zoek!